چرا تزار پتر یکم لقب پتر کبیر را گرفت؟

باید گفت که درباره ی هیچیک از پادشاهان اصلاح طلب روسیه، به اندازه ی پتر یکم " پتر کبیر " داستان ها و روایت ها گفته و نوشته نشده است. وی در اوایل قرن 18 میلادی با از بین بردن رسومات دست و پا گیر و کهنه و الگو گیری از اروپا، اقدام به ایجاد یک امپراتوری قدرتمند نمود.

باید گفت که درباره ی هیچیک از پادشاهان اصلاح طلب روسیه، به اندازه ی پتر یکم " پتر کبیر " داستان ها و روایت ها گفته و نوشته نشده است . وی در اوایل قرن 18 میلادی با از بین بردن رسومات دست و پا گیر و کهنه و الگو گیری از اروپا، اقدام به ایجاد یک امپراتوری قدرتمند نمود .

ایده های اولیه

در مسکو منطقه ای با نام " محله ی آلمانی نشین ها " وجود داشت که در این محل افراد خارجی برای دولت روسیه کار می کردند . ایده ی ایجاد تحول در روسیه نیز در ذهن پتر جوان پس از مشاهده ی این محله، رسومات، نحوه ی پوشش و طرز زندگی افراد خارجی به وجود آمد . فرهنگ اروپایی تفاوت های بارزی با فرهنگ روسیه داشت . بدین ترتیب بود که پتر کیبیر به همراه تعداد زیادی از نجیب زادگان با سفر به اروپا " سفر بزرگ " تصمیم گرفت کشور را به فرهنگ اروپایی نزدیکتر کند .

برای اولین بار در تاریخ روسیه، تزار از مرزهای قلمروی کشور خارج شده و به سفری دور و دراز دست می زد . پتر برای اینکه در راه توجه خدمه را به خود جلب نکند، به صورت ناشناس و با اسم مستعار " افسر پتر میخایلوف " راهی سفر شد . تزار پتر کبیر چند هدف مهم را در صدر برنامه ی این سفر گذاشته بود . هدف اول یافتن متحد برای سرکوب ترکیه " عثمانی " بود . لازم به ذکر است روسیه در آن زمان با ترکیه در حال جنگ بوده است . هدف دوم مشاهده و ارزیابی دست آوردها، فن آوری و تکنولوژی اروپا بوده است . هدف سوم نیز دعوت از متخصصان، کارشناسان، مهندسین، دانشمندان و افسران اروپا به روسیه بوده است .

هیات همراه پتر کبیر متشکل از بیش از 200 نفر سرانجام در 9 مارس 1697 میلادی، مسکو را به مقصد اروپا ترک نمودند . اولین آشنایی با اروپا در شهر " ریگا " انجام گرفت که چندان خوش آیند نبود . شهر ریگا هم اکنون پایتخت کشور لاتویا ( لتونی ) است ولی آن زمان بخشی از قلمروی سوئد بوده است . پتر کبیر قصد داشت تا سری به این شهر زده و استحکام بناهای آن را بررسی نماید . ولی نگهبانان شهر، پتر و هیات همراه را متوفق ساختند و مانع ورود آنها به شهر شدند . گفته می شود که حتی یکی از نگهبانان برای پراکنده نمودن میهمانان روسی، اقدام به شلیک هوایی گلوله نمود . مهمان نوازی مردم شهر، پتر را خشمگین ساخت و او به شهر ریگا لقب " شهر ملعون و نفرین شدگان " داد، سپس بلافاصه این شهر را ترک نمود . راز پنهان شهر و چهره ی نظامی آن از دید حاکم تیزبین روسیه در امان نبوده و پتر کبیر به نحوی توانست درباره ی جمعیت پادگان و نظامیان مستقر در ریگا و استحکام بناهای آن اطلاعاتی بدست بیاورد . پتر بلافاصله با نوشتن اطلاعات مربوط به دژها و قلعه های شهر، این داده ها به دست بویارهای مسکو رساند . پتر عالی مقام از هنر انجام عملیات اطلاعاتی و اکتشافی به درستی آگاه بود . رویداد ناخوشایند در شهر ریگا و رفتار زشت نگهبانان شهر، برای سوئد بسیار گران تمام شد . بدین ترتیب که پس از گذشت 3 سال، روسیه با ترک های عثمانی صلح کرد و به سوئد، اعلام جنگ نمود .

سفر به کالنینگراد

پتر سپس به طرف پایتخت منطقه ی " پروسیا " یعنی " کونیسبرگ " ( کالنینگراد امروزی که جزوی از قلمروی روسیه است .) به راه افتاد . در این شهر او به فراگیری ساخت تسلیحات توپخانه ای پرداخت و حتی موفق به اخذ مدرک " متخصص تسلیحات توپخانه ای " شد . به عبارتی دیگر، وی کارشناس درجه ی یک و سرسخت اسلحه و تسلیحات شده بود .

سفر به هلند

پتر و هیات همراهش در سفری که به هلند داشتند، در شهر بندری " زا آندام " صنعت کشتی سازی را فرا گرفتند . دو ماه تمام از صبح زود تا نزدیکای شب، پتر و نجیب زادگان همچون کارگران معمولی به فغالیت و کار مداوم برای ساخت کشتی بادبانی نظامی مشغول بودند . در همان زمان بود که پتر کبیر در محفل اشراف زادگان اروپا، با افتخار تمام دستان خود که بر اثر کار مداوم تاول زده و زمخت شده بودند را به میهمانان نشان می داد . نجیب زادگان پس از یک روز سخت کاری، از پای افتاده و نقش بر زمین می شدند ولی برای پتر کبیر اصلا خستگی مفهومی نداشت . از مهمترین اقدامات وی در آن زمان می توان به دعوت به کار از صدها متخصص خارجی، برگزاری گفتمان های دیپلماتیک، سرکشی به کشتی ها، ملاقات از بیمارستان ها، کارخانجات و کارگاه های مختلف اشاره نمود .

خبر فعالیت و کار مداوم امپراتور در کارخانه ی کشتی سازی، مثل بمب در شهر صدا کرد . چهره ی ناشناس و پنهانی پتر کبیر دیگر برای کسی مخفی نبود و بسیاری از افراد بی کار، به دنبال وی در خیابان ها به راه می افتادند . توجه بیش از حد، امپراتور را خسته کرده بود . پادشاه انگلستان " ویلیام سوم " از پتر کبیر برای بازدید کشورش دعوت به عمل آورد . بدین ترتیب بود که پتر فرصت را غنیمت شمرد و بلافاصله به درخواست پادشاه انگلستان پاسخ مثبت داد .

سفر به انگلستان

در سال 1698 میلادی، پتر کبیر به همراه هیات همراهش راهی انگستان شدند . و باردیگر پتر خستگی ناپذیر همچون اسفنج، برداشت ها و اطلاعات جدید را در خود ذخیره می نمود . او با کمال میل به مباحث و مذاکرات جاری در پارلمان انگلستان گوش فرا می داد . از دیگر فعالیت های وی در انگلستان می توان به شرکت در کلاس های علم تشریح و کالبد شکافی، بازدید از رصدخانه سلطنتی گرینویچ، بازدید از ضراب خانه ی سکه و غیره اشاره نمود . همه چیز برای پتر تازگی داشت و جالب بود . او قصد داشت تمامی علوم و فنون ممکن را فرا بگیرد . به گفته ی آقای " واسیلی کلوچفسکی " از تاریخ دانان و مورخان روسیه، پتر کبیر در اروپا موفق به فراگیری 14 تخصص علمی و فنی شده بود .

راه برگشت به خانه و ایده های جدید اتحاد

امپراتور در راه برگشت به خانه از کشورهای اتریش و لهستان عبور کرد . تلاش های پتر برای راضی نمودن امپراتور اتریش به جنگ بر علیه ترک های عثمانی نتیجه ای دربر نداشت . در همین زمان بود که ایده ی در ذهن پتر خطور کرد . " باید با ترک های عثمانی صلح کرده و به سوئد اعلام جنگ نمود که مرزهای روسیه را برای دسترسی به آبهای دریای بالتیک مسدود نموده اند ." پتر توانست نظر پادشاه لهستان را برای اتحاد با روسیه بر علیه سوئد جلب کند . روسیه و لهستان در این رابطه اقدام به امضای تفاهم نامه ی اتحاد نمودند . بدین ترتیب بود که پتر کبیر موفق به فراگیری هنر رایزنی و دیپلماسی شد .

در روز 25 آگوست سال 1698 میلادی، هیات بزرگ امپراتوری روسیه به مسکو بازگشت . این سفر برای روسیه بسیار حائز اهمیت بوده است . پتر کبیر با بهترین دست آوردهای اروپا آشنا شده و اقدام به برنامه ریزی هایی اصولی برای ایجاد تغییرات اساسی در کشور نمود . سیاست های خارجی کشور نیز دستخوش تغییرات اساسی گرفتند . پس از تحکیم روابط با ترکیه، در سال 1700 میلادی حمله به سمت سوئد آغاز شد . این نبرد 21 سال به طول انجامید . پیروزی درخشان امپراتوری روسیه در این نبرد، جایگاه روسیه در میان ابرقدرت های اروپا ثابت نمود .

لازم به ذکر است که لقب کبیر در زمان حیات پتر به او داده شده بود . تا به امروز نیز همگان در روسیه و اروپا او را با نام " پتر کبیر " یاد می کنند

منبع: سایت صدای روسیه