نکوداشت نیلوفر
به تاریخ 5 تیرماه به پاس نکوداشت در گاه شمار ایران باستان که در 6 تیر سالانه نیلوفر آبی را گرامی میداشتند در معیت دوستان طبیعتگرد و کوهنورد به سرپرستی دوست عزیزم پرویز شجاعی پارسا از راهنمایان، طبیعتگردان و طبیعت دوستان (آشنایی بیشتر با ایشان در وبلاگ ایران سرزمین من) به دنبال نیلوفر آبی که تقریباً ناپیدا و منقرض شده و به اشتباه غالباً لالةتالابی را نیلوفر آبی مینامند، روان شدیم.
نیلوفر آبی را در تالابهای اطراف بندرانزلی پیدا نموده و عکسهای آنرا برایتان به اشتراک گذاشتیم. قبل از این برای نشان دادن نیلوفر آبی از وبلاگها و وبسایتهای غیرایرانی عکس برداشت مینموده و به گردشگران ارائه مینمودیم.
نیلوفر تالاب(لوتوس) در ایران باستان جایگاه خاصی و منزلت خاصی داشته. 12 گلبرگ آن به منزله 12 ماه سال مورد احترام بوده. در تمام حجاری های کاخها خصوصاً تخت جمشید و پارسه در دیوارهها، پایه ستونها، سرستونها پرنقشترین و تکراری ترین گزینه نقش برجسته حجاری شده میباشد.
در یونان باستان در اعتقاد و باورهای باستانی بر این باور بودهاند که ونوس، الهه زیبایی زاییده لوتوس (نیلوفر آبی) است. در هند باستان نیز نیلوفر مکان تولد شیوا (الهه زندگی و مرگ) و باورشان بر این است که زندگی از درون نیلوفر آغاز میشود.
نیلوفر تالابی یکی از داشتههای شهرمان و میتوان گفت که سنبل شهرمان است. پس باید رویش سالانه آنرا گرامی بداریم و در جهت حفظ و نگهداری آن کوشا باشیم. از دخالتهای غیر موجه انسانی در بستر آن تالاب بپرهیزیم تا فرزندانمان نیز شاهد رویش آن باشند. (محمود عباسیان امین)
مطلب زیر را خبرنگار پرتلاش شهرمان (گیتی بابایی) و دوستدار طبیعت و تالاب به رشتة تحریر در آوردند که خدمتتان ارائه مینماییم:
با فرارسیدن تابستان، لبخند زیبای نیلوفرهای آبی بار دیگر بر پهنة سبز تالاب انزلی شکفتن آغاز کرد.
گلهای نیلوفر همچون نگینهای صورتی جایجای تالاب انزلی را آراستهاند. قوهای سپید در انتظار دانه در اطرافشان میخرامند، غوکها و سنجاقکها بر برگهایشان میآرامند و ماهیان تالاب در زیر چتر سبزشان پیچ و تاب میخورند.
آغاز دورة گلدهی نیلوفر آبی و لاله تالابی بسته به شرایط آبوهوایی از اوایل تیر تا اواخر شهریور است. این گیاه از گونههای ارزشمند تالاب به شمار میرود چراکه هم آب تالاب را از مواد شوینده تصفیه میکند، هم غذای قوهای زیبا را تأمین میکند و هم بهترین مکان برای تخمریزی ماهیان بومی تالاب بهشمار میرود.
این گل در مناطق مختلف تالاب انزلی بهویژه در منطقة شرقی تالاب که پایابی است دیده میشود. کارشناسان محیط زیست میگویند امسال هیچ تغییر معناداری در کلنیهای نیلوفر آبی تالاب انزلی بهوجود نیامده. با اینحال کاهش عمق تالاب در سالهای اخیر، آلودگیها و همچنین دستکاریهای انسانی در کاهش کلنیهای نیلوفر مؤثر است.
نیلوفر آبی با نام علمی Nelubium Capasicum بهصورت پراکنده در اجتماعات کوچکی از یکسو منتهی به نیزار و از سمت دیگر آب باز و یا جوامع گیاهی شناور در بخشهایی از تالاب انزلی دیده میشود.
لاله تالابی گیاهی است پایه دارای برگهای مدور و قلبی شکل بسیار بزرگ (به قطر حدود 60 سانتیمتر) برآمده از آب، به رنگ سبز متمایل به آبی با کناره کامل و گلهای جالب توجه و درشت با گلبرگهای صورتی رنگ ضخیم و متعدد.
مهمترین رویشگاههای لاله تالابی سرخانکل، بخشهایی از سیاهکشیم، سلکه و اسفند در تالاب انزلی است ولی این گیاه را میتوان در نقاط دیگر تالاب نیز مشاهده کرد.
همچنین به گفته کارشناسان امکان گرفتن قلمه و پایه و پروش نیلوفر آبی و لاله تالابی در شرایط محیطی مناسب در استخر هم وجود دارد.
نیلوفرآبی و لاله تالابی از گیاهان شناوری محسوب میشود که ریشة آنان در داخل آب قرارداشته و ساقه و برگها و گل در خاج از آب ولی در تماس با آن یعنی به شکل شناور در سطح آب مشاهده میشود.
برخی افراد محلی بذرهای اینگیاه را که در گویش گیلکی به آن سله باقلا (باقلای آبگیر) گفته میشود، چیده و به عنوان پستة دریایی در معرض فروش قرار میدهند.
نیلوفر آبی انتشار محدودی در سطح جهانی و بالاخص در تالاب بینالمللی انزلی داد و واجد ارزشهای زیباشناسی و گیاهشناختی است. گرچه نیلوفرآبی و لاله تالابی از گونههای گیاهی حمایت شده محسوب شده و از بین بردن آنها جرم و مشمول جریمه میشود، اما هیچ مجازاتی بدتر از آن نیست که فرزندانمان را از تماشای این دسته از گلهای زیبایی که طبیعت به آب بخشیده محروم کنیم.
نیلوفر آبی
لاله تالابی
گل نیلوفر (نیلوفر آبی) از جمله نماد های مهم در باستان بوده است و از شرق تا غرب به این نماد به دیده ی احترام می نگریسته اند.در هند اعتقاد بر این بوده که بودا در دل نیلوفری زاده شده است. در مصر نیز این گل مقدس به شمار می آمده است.
در فرشهای بدست آمده از کاخ پادشاهان آشوری در نینوا (مربوط به هفتصد سال پیش از میلاد) نیز گل های شکفته ی نیلوفر را مشاهده می کنیم!
در ایران نیز از این گل برای نماد استفاده شده است و طرز استفاده از این نماد در ایران جای بحث و تفکر دارد.
در تخت جمشید در پای ستون ها ، دورتا دور کتیبه ها ، در بعضی در سر ستون ها گل های شکفته ی نیلوفر را مشاهده می کنیم به عبارت دیگر در تخت جمشید به وفور به گل نیلوفر بر می خوریم و در کتیبه های تخت جمشید در دست پادشاهان (داریوش و خشایارشا) گل نیلوفری به همراه دو غنچه را می بینیم!
در کاخ آپادانا نیز به نگارههای این گل برمیخوریم.
برداشت از تارنمای خبری زرتشتیان
گل نیلوفر در مرداب می شکفد و ریشه در گل و لای دارد. لیکن به سوی آسمان اوج می گیرد، وقتی به آب گل آلود مرداب نگاه کنی شگفت زده خواهی شد که چگونه از چنین آبی گل آلود، چنان نیلوفری بسیرا زیبا و خوشبو بیرون می آید.
گل نیلوفر آبی گیاهی است آبزی، زیبا و پایا، دارای برگ های بزرگ و پهن، قلبی شکل به پهنای ۳ تا ۳۰ سانتی متر که در سطح آب و یا در آب غوطه ور هستند: با دمبرگ های استوانه ای بلند که از ریشه آبی ضخیمی (ریزم) بیرون می آیند.
دارای گل های منفرد، درشت، زیبا به رنگ سفید و انواع رنگ های دیگر که در هر گل ۳ تا ۵ کاسبرگ و تعداد زیادی گلبرگ و پرچم دیده می شود گل ها دارای پایه بلندی بوده و در بالای سطح آب می شکفند. میوه آن به صورت کپسول تخم مرغی شکل گوشتداری است که در آن دانه های آردی نیلوفری به تعداد زیادی قرار دارد.
این گیاه در آب های راکد، مرداب و یا آب هائی که جریان کندی دارند می روید و به علت زیبائی گل های خود مورد توجه شدید مردم قرار دارد البته می توان در استخر و برکه های خارج از گل خانه نیز آن را پرورش می داد.
تکثیر آن از طریق ریزوم و کاشت بذر امکان پذیر است. این تکثیر در زیر آب و در کف برکه ها و جائی که بذر نیلوفر آبی و یا بخشی از ریزوم آن در زیر خاک قرار دارد حاصل می شود.
گل نیلوفر آبی در شبه قاره هند از تقدسی خاص برخوردار است، گل نیلوفر سمبل جهان است و لایه های متعدد گلبرگ های آن نمایانگر ادوار مختلف جهان و متقاطع و مراتب گوناگون هستی است، هشت گلبرگ نیلوفر نشانهٔ هشت جهت وجود است که عبارتند از: راست، چپ، جلو، عقب، بالا، پائین، برون و درون.
گل نیلوفر از آب های اولیه که عاری از هر گونه آلودگی بوده می روید و نشانه خلوص، پاکی، نیروی بالقوه معرفت است درون گلبرگ های آن قوه ٔ مقدس حیات، دانش و معرفت جریان دارد. معمولاً چند گلبرگ از لایه های متعدد نیلوفر شکفته و ظاهر است و مابقی گلبرگ ها یکدیگر را استتار کرده در زیر گلبرگ های وسطی قرار دارند. این نشانه حقیقت ادوار متعدد آینده است که همواره بخشی از حقیقت به مرحلهٔ شکوفائی می رسد و هستی باردار غنچه هائی از حقایق در مراتب گوناگون است که در مواقع مناسب شکفته خواهند شد. فلسفه نظام هستی هند مبتنی بر تثلیث است و این تثلیث از سه رب النوع به نام های ویشنو (خدای نگاه دارنده، خدای محافظ کاینات) بر هما (خدای آفرینش) و شیوا (خدای نابود کننده) تشکیل گردیده که ویشنو مهم ترین رکن این تثلیث به شمار می رود.
براساس متون دینی هند، ویشنو به هنگام تخیل و تفکر در باب باز پیدائی کاینات، گل نیلوفری از نافش رست و بر هما (خدای آفرینش) از گل نیلوفر متولد شد.
لکشمی الهه اقبال وثروت می باشد و سمبل قدرت و سلطنت است گل نیلوفر را به او منتسب دانسته اند.
سوریا (خدای خورشید) یا به عبارت دیگر نام دیگری از خورشید است و همه چیز به نور او حیات می یابد و رشد می کند. در دو دست او گل نیلوفر قرار دارد.
میترا که از کهن ترین و اسرارآمیزترین خدایان آریائی است و معنای لفظی میترا با ارتباط و اتصال و دوستی مرتبط است، بر روی گل نیلوفر استاده است.
در استان کرمانشاه و در آثار تاریخی طاق و بستان نقش برجسته سنگی از مجلس تاجگذاری اردشیر دوم شاهنشاه ساسانی در سمت چپ او میترا بر روی گل مقدس نیلوفر آبی ایستاده است و شعاع های نور اطراف سرش (هاله های نورانی) حکایت از مقام الهی او دارد. و بالاخره در یک کلام نیلوفر گیاهی مقدس است و همه رهبانیت مذهبی را می توان در این گل خلاصه کرد. یکی دیگر از مشخصات آن این است که گل های زیبای نیلوفر معمولاً در ساعت ۷ صبح باز می شود و از ساعت ۴ بعداظهر شروع به جمع شدن می نماید.
گل های زیبا و درشت نیلوفر معمولاً در اواخر بهار تا اوایل پائیز ظاهر می شود و بوئی ملایم دارند و اگر مایل به دیدار این گلظهای خودرو در برکه های طبیعی هستیم می توانیم به نواحی مختلف شمال ایران، مخصوصاً در گیلان، راه بین رشت و لاهیجان، کردستان، دژشاهپور، کرمانشاه منطقه سرداب نیلوفر و مرداب انزلی، مسافرت نمائیم، نیلوفر سفید که دارای مقدار زیادی تانن و دیگر املاح مختلف می باشد از خواص داروئی نیز برخوردار می باشد:
ضد تشنج، مسکن، قابض و کمی خواب آور، بند آورنده خون، ضد اسهال، معرق و کاهش دهنده ضربان قلب می باشد. برای مداوای سرخچه، سرخک و آبله مفید است.
اگر کسی در خواب گل نیلوفر را در روی بوته و در محل رشد آن (در آبگیرها و برکه ها) ببیند، خوشبختی و موفقیت و منفعت فراوان به او روی می آورد و اگر کسی گل نیلوفر را به صورت شاخه بریده و جدا از شاخه خود و یا بوته نیلوفر بدون گل را در خواب ببیند به غم و اندوه زودگذری مبتلا می گردد.
چنان چه پس از دیدار گل نیلوفر در برکه های طبیعی مایل بودید برکه ای مینیاتوری در داخل منزل داشته باشید، باید بدانید که هر فردی می تواند در منزل خود برکه ای کوچک داشته باشد. چنان چه به لحاظ مالی و یا مکانی محدودیتی در کار باشد می توان از گلدان سفالی، ظرف های سرامیکی و چوبی و هر ظرف دیگری که بتوان آب را در داخل آن نگه داشت بهره گرفت و البته امکان استفاده آن ها در پاسیو و جابه جائی آن وجود دارد.
برگرفته از بیتوته
درصورت تمایل به مطالعه اطلاعات بیشتر در مورد نیلوفر تالابی میتوانید به وبسایت برادر بزرگوار و دوست خوبم آقای آرش نور آقایی مراجعه نمایید