دوره های ماقبل تاریخی ایران
دوره های ماقبل تاریخی ایران که به سه دسته تقسیم می شوند شامل :
1-از 10000 ق.م ( حجر قدیم) تا 4200 ق.م ( آغاز عصر شهر نشینی ) :
الف)این بخش شامل دوران پارینه سنگی یا پالئولیتیک می باشد زمان این تمدن بین 10000 تا 8000 ق.م است و از کهن ترین دوره های تاریخ می باشد . اقوامی که در این دوره می زیسته اند بترتیب شامل انسانهای نئاندرتال ، کرومانیون و هموساپین هستند . آثار این تمدن در درایران در غار های مهار لو و کمربند کشف شده است . ایتدایی ترین ابزار بدست آمده از این دوره منحصرا سنگ چخماق است که در دوره های بعد به شکل تبر ، چاقو ، کارد و به صورت یک ابزار دفاعی بهمراه دسته های صدفی و استخوانی بکار می رود .
ب) دوره بعدی مزولیتیک یا عصر حجر میانه می باشد که زمانی بین 8000 تا 5000 ق.م و این دوره ادامه دوره قبلی می باشد.
ج) دوران نئولیتیک یا عصر حجر جدید که شامل تمدن در ایران 5000 تا 4200 ق.م است و آثار این تمدن در نهاوند با سفالهای جدید یافت شده است .
د) حرکت اقوام از غار و استقرار در دشت
تغییرات حاصل شده غیر از استفاده از سنگ چخماق ،شامل ظروف ابتدایی در اندازه های کوچک و ساده و بهره گیری از فرم چاله ها یا گودالهای کنار رودخانه و تداعی فرم قالب ظرف در ذهن و سپس استفاده از آب و خاک و مخلوط کردن و سفت کردن آنها با دست است . رنگ سفال نیز قرمز و بعد ها به صورت نخودی ظاهر می شود .
بخش دوم – از 4200 (عصر شهر نشینی ) تا 2900 ق.م :
الف) تمدن دوران کالکولیتیک بین 4200 تا 3400 ق.م است و شامل آثاری است که در تپه سیلک کاشان ، چشمه علی شهر ری ، تپه حصار دامغان ، تپه شوش خوزستان ، تپه گیان نهاوند می باشد .
ب) تمدن دوران کالکولیتیک جدید در بین سالهای 3400 تا 2900 ق.م است که آثار این تمدن در تورنگ تپه و تپه گیان نهاوند کشف شده است . در این دوره اقوام از عصر غار نشینی و شکار به دوران استقرار در دشت و کشاورزی نایل می شوند .
تغییرات در این عصر شامل:
1- بوجود آمدن جامعه ، ایل، قوم و قبیله
2- مهاجرت به دشت برای تداوم زندگی که منجر به ایجاد زندگی چادر نشینی و اولین نشانه از ساخت مسکن می شود .
3- ابداع اولین کوره های آجر پزی و سفالگری در فرم ابتدایی
4- ایجاد اولین دهکده پیش از تاریخ به نام سیلک در کاشان
بخش سوم- از 2900 ق.م تا 800 ق.م :
الف) دوران برنز ( قدیم ) که آغاز پیدایش تمدن و فرهنگ ایران بین سالهای 2900 تا 2000 ق. م است . در حقیقت پیدایش تمدن و فرهنگ مکتوب و قابل تحقیق و بررسی از همین دوران به بعد است که ایران وارد مرحله جدیدی با آثار معماری و ظروف متنوع ، امر داد و ستد و موضوعات دیگر می شود .
ب) دوران برنز میانه که تمدن ایران در بین سالهای 2000 تا 1600 ق.م است و در این عهد قدیمی ترین تمدن ایرانی ها با نام تمدن عیلامی ها شناخته شده است که بنام تمدن عیلام میانه نامگذاری شده است .
ج) دوران برنز جدید هم از سالهای 1600 تا 1200 ق.م را شامل می شود که همزمان با دوران تمدن عیلام جدید بوده و آثارش به وفور در شوش کشف شده است .
د) عصر آهن – با پایان یافتن دوران برنز و همزمانی آن با قسمت اعظم تمدن عیلام
و کشف مفرغ و مس در ایران دوران دیگری در ایران آغاز می شود که از آن به عنوان عصر
آهن یاد کرده اند و به خصوص مفرغ و برنز در این عهد مورد توجه قرار گرفته و در ساختن
ظروف به کار گرفته شده است . آثار بدست آمده در این عهد شامل برنز های لرستان ،
آثار گنجینه طلایی در کلار دشت و زیویه و قیطریه و دروس شمیران و چغازنبیل و هفت
تپه خوزستان ، مارلیک گیلان و چندار و حسنلو در کرج است که تاریخ این زمان بین
1200 تا 800 ق. م بوده و به نام تمدن هزاره اول خوانده می شود و تقریبا در این
زمان تمدن ایران وارد مرحله تاریخی می شود .
